У музеі Вавёркі з дня адкрыцця ўстановы дзейнічае экспазіцыя музейных прадметаў з выявай ці ў выглядзе пухнатага сімвала Бераставіччыны – вавёркі. Разнастайныя па форме, выкананыя з розных матэрыялаў – керамічныя, шкляныя, гіпсавыя, гліняныя, нават з каштоўных уральскіх самацветаў – фігуркі звярка ствараюць сапраўдную музейную калекцыю, якая, дарэчы працягвае папаўняцца.
– У нас ёсць такія прадметы з выявай вавёркі, як запанкі, кружкі, талеркі, медалькі, узнагародныя знакі, ёлачныя цацкі, – расказвае дырэктар музея Вавёркі Наталля Таргонская. – Выклікаюць цікавасць у наведвальнікаў вавёрка-ліхтарык, вавёрка-ручка, вавёрка-арэхакол, навагоднія паштоўкі 50-80-х гадоў мінулага стагоддзя з выявай звярка. Частка экспанатаў перададзена нашымі землякамі ці падаравана гасцямі. Штосьці набыта на аўкцыёнах і інтэрнэт-пляцоўках. І вось новае паступленне – шкатулка “Вавёрачка”, якая выканана з фарфору і багата дэкаравана жывапісным роспісам у класічным гжэльскім стылі.
Экспанат у тэхніцы гжэль вельмі прыгожы. Асаблівую эфектнасць шкатулцы надае вянчаючая яе скульптура вавёркі вышынёй 7 см. Ніжняя частка вырабу выканана ў выглядзе жолуда. Аўтарскі роспіс сучасных расійскіх мастакоў Вольгі і Максіма Пулямётавых – выразны і вытанчаны.
– Усё хараство роспісу пад гжэль дасягаецца дзякуючы выкарыстанню толькі двух колераў – белага і сіняга, які дае кобальтавая фарба, – апісвае калекцыйны прадмет Наталля Міхайлаўна. – Камбінацыі гэтых колераў ствараюць велізарную колькасць адценняў, з-за якіх роспіс становіцца ўнікальным і непаўторным. У нас ужо ёсць рэчы, выкананыя ў тэхніцы гжэль. І мы будзем надалей збіраць прадметы гжэльскага роспісу з выявай сімвала нашага мястэчка. Прычым, не толькі, каб папоўніць калекцыю вавёрак, але і каб пазнаёміць наведвальнікаў з такім унікальным рускім народным промыслам, як гжэльскі роспіс па фарфоры. Малюнкі на кераміцы ў гэтым непаўторным стылі маюць сусветную вядомасць.
Сапраўды, стыль, празваны гжэль добра вядомы. Ён атрымаў сваю назву ад месца, у якім зарадзіўся. Гжэль – а дакладней “Гжэльскі куст” – гэта 27 вёсак, цэлы рэгіён пад Масквой. Зараджэнню народнага промыслу паслужыла наяўнасць там якаснай гліны, якую здаўна выкарыстоўвалі для ганчарных вырабаў. Ужо больш за 700 гадоў майстры Гжэлі ствараюць сапраўдныя творы мастацтва – посуд, статуэткі, прадметы інтэр’еру, распісаныя яркімі арнаментамі, з выявамі кветак, жывёл, сцэн з сялянскага жыцця ці пейзажаў. У пачатку XIX стагоддзя, калі была знойдзена светлая шэрая гліна, сталі з’яўляцца новыя тэхналогіі, якія дазволілі вырабляць фаянс і фарфор. І ў гэты ж час быў адкрыты адзін з першых заводаў па вырабу фарфору.
Машыннага гжэльскага роспісу не існуе, кожны выраб з’яўляецца арыгінальным, адлюстроўваючым часцінку ўкладзенай аўтарам душы. Уся праца выконваецца толькі ўручную, што надае вырабам асаблівую каштоўнасць.
Мастацтва са старажытнымі каранямі не згасае, а наадварот, развіваецца, дзякуючы сучасным майстрам. Пазнаёміцца з узорамі гжэльскага роспісу можна ў музеі Вавёркі.
Святлана Ганчарова, фота аўтара
