Пра назвы бераставіцкіх вёсак

Працягваем публікацыю матэрыяла нашага няштатнага аўтара, краязнаўцы Сяргея Лушчыка, ў якім ён выказвае свае меркаванні наконт паходжання назваў населеных пунктаў на Бераставіччыне. Ён прааналізаваў паходжанне назваў амаль ста вёсак на падставе розных тапанімічных слоўнікаў і энцыклапедый.

МЯНЬКІ (польск. — Mienki) – ад МЕНЬ, МЯНЁК, МЯНТУЗ (польск. — mientus) – від рыбы. Агульнаславянская назва. Толькі ў рускай мове – налім. Знешне гэта рыба нагадвае сома.
МОШНЫ (МОШНІ) – ад МОШНА (польск. — moszna) – палатняная торба, якую сяляне насілі за плячыма. Вёска ў Ваўкавыскім раёне. Гістарычна звязана з Вялікай Бераставіцай. Некалі была ўласнасцю бераставіцкага касцёла.
СТАХАВА – ад мужчынскага імя СТАХ. Невялікая вёсачка з некалькіх хат, паміж Кашынцамі, Цецяроўкай і Паўлюшкамі. Ёсць на польскай карце 20-30-х гг.
ПАРЭЧЧА (польск. — Porzecze) – азначае ПА РАЦЭ, уздоўж ракі, пры рацэ. Падобнае паходжанне маюць Зарачаны, Парачаны, Міжрэчча і інш. Аналагічнае паходжанне мае слова ПАРЭЧКА (чырвоная кіслая ягада). Дзікая парэчка любіць расці па берагах рэк і ў вільготных месцах.
ПЫХОЎЧЫЦЫ – ад слова ПЫХА (польск. — pycha) – ганарлівасць.
ОДЛА – старая балцкая (яцвяжская) назва.
ПАЧОБУТЫ — ад прозвішча старажытнага шляхецкага роду ПАЧОБУТАЎ, якое існавала некалі ў Вялікім Княстве Літоў­скім. Першапачаткова род быў праваслаўным. Шляхецкая ваколіца.
ЭЙСМАНТЫ (Вялікія і Малыя) – ад прозвішча старога літоўскага роду ЭЙСМАНТАЎ. Шляхецкія ваколіцы.
АЙЦОВА – ад слова АЙЦЕЦ (паважальная форма слова “бацька”).
КАМЕНКА (польск. — Kamionka) – ад КАМЕНЬ. Камяністая мясцовасць, прыдарожны камень.
КАНЮХІ – ад КОНЮХ – род заняткаў, працоўныя звычкі чалавека. Так называлі людзей, што трымалі коней, даглядалі іх, пасвілі, альбо перавозілі коньмі людзей ці нейкі ладунак.
КАЛЕСНІКІ – ад КАЛЕСНІК – майстар па вырабу падводаў і брычак, альбо проста драўляных колаў ад падводы.
ВІШНЕЎКА – 1) ад тыповага распаўсюджанага дрэва ВІШНЯ; 2) ВІШ – зараснік трыснягу, чароту, мокры луг, альбо луг, парослы бадылём, неўрадлівая зямля.
ЯСКАЛДЫ – ад прозвішча ЯСКАЛД, якое, праўдападобна, мае балцкае паходжанне.
НАВАСЁЛКІ – новае месца, дзе аселі пасяленцы (перасяленцы), асаднікі.
ЛЕОНАВІЧЫ (ЛЯВОНАВІЧЫ) – ад мужчынскага імя ЛЯВОН (польск. — Leon).
КНЯЗЕВІЧЫ – ад словаў КНЯЗЬ, КНЯЖЫЧ. Вёска з зямлёй, якая, верагодна, была некалі княскай уласнасцю.
КЛЮКОЎЦЫ (польск. — Кlukowce) – ад слова КЛЮКА. Агульнаславянская назва.Загнутая на канцы, крывая палка, гак. З яе дапамогай што-небудзь даставалі, абапіраліся падчас хадзьбы. Часам клюкой называлі пячную качаргу. Адсюць назва хакейнай „клюшкі”. Мянушку „клюка” давалі чалавеку з загнутым, гарбатым носам.
ВЕРХАЎЛЯНЫ – ад слова ВЕРХ. Вёска знаходзіцца на ўзвышшы, пры ўзвышшы, альбо ў вярхоўі ракі.
ПЕСКІ (ПЯСКІ) – ад слова ПЯСОК – мясцовасць з пясчанай глебай.
ГЛЕБАВІЧЫ – ад назвы старажытнага шляхецкага перша­пачаткова праваслаўнага рода ГЛЕБАВІЧАЎ (ГЛЯБОВІЧАЎ), якое ўтварылася ад імя ГЛЕБ. Шляхецкая ваколіца.
ЯРМОЛІЧЫ – два варыянты паходжання: 1) ад прозвішча ЯРМОЛА (двор Ярмолы); 2) ад ЯРМО – драўляная прылада накшталт хамута, якую надзявалі на шыю вала, калі аралі зямлю. Адсюль прозвішчы Ярмаловіч, Ярмалінскі.
БАРЫСКІ – ад старажытнага мужчынскага імя БАРЫС і прозвішчаў, утвораных ад яго (усходняга абраду).
СЯМЁНАЎКА – ад мужчынскага імя СЯМЁН і прозвішчаў, якія з ім звязаны.
ПЕТРАШЭВІЧЫ – ад мужчынскага імя ПЯТРО (польск. — Piotr).
КУЛІКІ – ад назвы балотнай птушкі КУЛІК. Ёсць прымаўка – кожны кулік сваё балота хваліць. Верагодна мясцовасць была некалі забалочанай. Не выключана ад слова КУЛЯЦЬ (кульгаць). Адсюль прозвішча мясцовай першапачаткова праваслаўнай шляхты. Некалі вёска была шляхецкай ваколіцай.
ЗНАЙДЗІНА – ад слова ЗНАЙСЦІ (адшукаць). У некаторых старых дакументах
МАНДЗІН, МАНДЗІНА – у такім выпадку назва верагодна будзе мець татарскае паходжанне.
СЛУЖКІ – ад СЛУГА, СЛУЖАНКА. Калі чалавека прасілі падаць альбо прынесці што-небудзь, ён адбіваўся: „ Я што табе, служка ў лапцях!?”
МІЖЭВІЧЫ (МЯЖЭВІЧЫ) – ад МЯЖА. Мяжа сялянскіх надзелаў, зямельных угоддзяў шляхты альбо магнатаў, касцёльных ці царкрўных прыходаў, адміністратыўная мяжа.
МАГІЛЯНЫ – ад МАГІЛА. Верагодна побач маглі быць нейкія могільнікі, пагоркі альбо старажытныя курганы.
УЛАДЫСІН (польск. — Wladysin) – ад жаночага імя ЎЛАДЗІСЛАВА (польк. — Wladyslawа).
Фальварак з правага боку пры дарозе Стары Дворац – Алекшыцы. Пры паляках ў 20-30-я гг. там жылі вайсковыя асаднікі.
СТАРЫНЦЫ – ад слова СТАРЫ. Вёска, якая ўзнікла на СТАРОЙ мясцовасці, да гэтага асвоенай папярэднімі пасяленцамі, дзе, напрыклад, ужо быў выразаны лес, загаспадараны ворныя землі і г. д.
ТРАЦЯКІ (польск. — Trzeciaki) – ад словаў ТРАЦІНА, ТРЫ. Магла азначаць, напрыклад, трох сыноў у сям’і. У мінулым ТРАЦЯКАМІ называлі яшчэ трохгадовых бычкоў.
КРУГЛІК – зразумела, ад слова КРУГЛЫ.
ВАЛОТЫНЬ (раней ВАЛАТЫНЯ) – тры варыянты паходжання: 1) ад слова ВАЛОКА –старадаўняя мера зямлі; 2) ад слова ВОЛАТ – фізічна моцны чалавек, асілак; 3) перакручанае слова БАЛОТЫНЬ – балота.
ЖЫЛІЧЫ – ад словаў ЖЫТЛО, ЖЫЦЬ і прозвішчаў людзей, якія ад іх узніклі. Некалі яе жыхары займаліся выключна лясным промыслам.
БЕЛАКОЗЫ – ад БЕЛАЯ КАЗА. Слова складанае – мае два карані. Адсюць шляхецкае прозвішча БЕЛАКОЗ (праваслаўнае). Падобнага паходжання, напрыклад, назва РАБАКОНІ (рабы конь).
ПРАНЯВІЧЫ – ад мянушкі (імя) ПРОНЯ, ПРОНЬКА, што азначае ПРОХАР.
СЫРАЕЖКІ – назва складаецца з двух частак – СЫРЫ і ЕЖА (сырая ежа, есці сырым). Адсюль і назва грыба СЫРАЕЖКА.
ЭЙМІНАЎЦЫ – хутчэй за ўсё назва вёскі мае балцкае паходжанне.
МАКАРАЎЦЫ (польск. — Makarowce) – ад мужчынскага імя МАКАР. Раней вёска называлася УСНАР. Новую назву атрымала ў 19 ст.
УСНАР (польск. — Usnarz) – ранейшая назва вёскі МАКАРАЎЦЫ. Магла паходзіць ад старога слова УСАР (польск. — usarz), што азначае КОННІК, ВЕРХАВЫ ЯЗДОК, КАВАЛЕРЫСТ. Падобнае паходжанне слова ГУСАР. А таксама ад слова ШНАР (СНАР) – доўгі пас зямлі, надзел. Не выключана, што назва вёскі можа мець і балцкае паходжанне (АЎСНАР, ВОЙСНАР). Адсюль прозвішча СНАРСКІ.
(Працяг будзе)