Наш няштатны аўтар Сяргей Лушчык добра вядомы чытачам “Бераставіцкай газеты” дзякуючы серыі публікацый прысвечаных гістарычнаму мінуламу нашага мястэчка і яго ваколіц. Сёння мы прапануем вашай увазе яго новыя гісторычныя апавяданні пра жыццё ў Вялікай Бераставіцы ў канцы 19-га – пачатку 20-га стагоддзяў.
Гісторыя першая
Аб тым, як у Вялікай Бераставіцы з’явіліся памідоры
Цікава, што таматы як культурная расліна, распаўсюдзіліся ў Вялікай Бераставіцы і яе ваколіцах толькі напрыканцы 19 — пачатку 20 стагоддзяў. Да гэтага часу нашы продкі — бераставічане аб звычайных памідорах нічога і ў паміне не ведалі. А адбылося гэта дзякуючы энергічнай і прадпрымальнай графіні Марыі Касакоўскай (з роду Хадкевічаў), фундатарцы пабудовы новага касцёла ў мястэчку.
Пасля шлюбу з Марыяй ў 1891 годзе яе муж граф Юзэф Касакоўскі атрымаў у спадчыну вялікабераставіцкі маёнтак, і маладая сям’я на стала пераехала сюды жыць. У гэты час Касакоўскія шмат вандравалі па Еўропе. Падчас адной з такіх паездак Марыя Касакоўская з Італіі ўпершыню ў Вялікую Бераставіцу прывезла культурную расліну тамата з мэтай вырошчвання яго пладоў не толькі ў маёнтку, але і дзеля далейшага распаўсюджвання гэтай карыснай расліны ў мястэчку і яго ваколіцах.
Прывезеную расліну высадзілі ў агародзе. Нагадаю, што некалі прысядзібныя графскія агароды і фруктовыя сады падзяляліся на тры асноўныя часткі. Першая частка знаходзілася ў раёне паміж цяперашнім возерам і сучаснай дарогай у райбальніцу, якая раней была галоўнай ўязной алеяй у маёнтак. Дзве другія часткі размяшчаліся на тэрыторыі сённяшняга дзіцячага садка. Паміж гэтымі дзвюма часткамі у тыя часы праходзіла грабавая алея, якая цягнулася ад палаца ў бок касцёла.
І вось пасаджаная расліна дала першы ўраджай. Аднак жыхары Бераставіцы (у тым ліку і большасць прыслугі з маёнтка) з самага пачатку аднесліся да яе з вялікай насцярожанасцю. Нават мясцовыя злодзеі, якія перыядычна рабілі свае “начныя набегі” на графскія агароды, трымаліся памідораў воддаль. Многія ў мястэчку ўвогуле лічылі дзіўную расліну атрутнай, а плады яе называлі вялікімі “воўчымі ягадамі”.
У далейшым Касакоўскія дзеля дасягнення сваёй мэты пайшлі на пэўную хітрасць. Яны паставілі ў агародзе, дзе расла плантацыя памідораў, вартаўніка, узброенага стрэльбай, і праінструктавалі яго “заплюшчваць вочы”на магчымыя пранікненні “няпрошаных гасцей” у гэтую частку графскага агароду. А для большай важнасці загадалі яму час ад часу страляць у паветра.
Гэта дало свой эфект. З цягам часу жыхары Бераставіцы пачалі праяўляць да памідораў зацікаўленасць і прыйшлі да высновы, што расліна, якую ахоўвае ўзброены вартаўнік у графскім агародзе, каштоўная, а яе плады карысныя і смачныя. Такім чынам, прывезеная графіняй Марыяй Касакоўскай з Італіі расліна распаўсюдзілася па ўсёй Бераставіцы і навакольных вёсках.
Гісторыя другая
Пра “гарбаты” мост
Да 500-гадовага юбілею Вялікай Бераставіцы, які ўрачыста адзначаўся ў 2006 годзе, быў пабудаваны драўляны мост праз Бераставічанку, акурат у тым самым месцы, дзе ён размяшчаўся да вайны. Цікава тое, што ў мінулым мост меў трошкі іншую форму – ён быў злёгку выпуклым, таму у народзе атрымаў назву “гарбатага”.
У тыя далёкія 20-30 гг. ХХ стагоддзя “гарбаты” адыгрываў не апошнюю ролю ў жыцці населенага пункта. Некалі па ім многія жыхары Бераставіцы напрасткі хадзілі ў маёнтак на працу, а тагачасная местачковая моладзь любіла сустракацца ў гэтым маляўнічым і рамантычным кутку, фатаграфавацца тут.
Мясцовыя старажылы ўспамінаюць, што ўдава графіня Марыя Касакоўская таксама нярэдка хадзіла праз мост у местачковыя крамы на закупы. За мостам на левым беразе возера быў невялікі, але ўтульны парк. Праз яго ўздоўж мураванай агароджы старога касцёла сцежка выводзіла прама на Рынак – галоўную плошчу мястэчка.
На правым (супрацьлеглым) беразе ад палацу Касакоўскіх у бок “гарбатага” моста цягнулася кароткая ліпавая алея. Да сённяшняга дня сярод балота, зарослага кустоўем і алешнікам, захаваліся фрагменты шчыльна ўтрамбаванай старой сцежкі. На гэтым забалочаным месцы у мінулым таксама быў парк. Казалі, што высокія дрэвы там аблюбавалі чароды гракоў, якія наносілі адчувальныя страты прысядзібнай гаспадарцы Касакоўскіх. Таму графская прыслуга на чале са Стасікам (так называлі маладога графа Станіслава Юзэфа Касакоўскага) перыядычна выходзіла з ружжамі страляць па гнёздах гэтых надакучлівых птушак.
І яшчэ адзін цікавы момант звязаны з гэтым месцам. Менавіта тут, дзе быў парк, па дарозе з палацу да “гарбатага” моста, у далёкім мінулым перыядычна адбывалася дзіўная з’ява: сярод дрэваў неаднаразова было заўважана загадкавае свячэнне абраза Маці Божай, якое нечакана з’яўлялася і праз нейкі час знікала. Такой інфармацыяй са мной падзяліўся Аляксандр Мінейка (унук графіні Марыі). Яе ён атрымаў некалі ад сваёй маці Ганны Мінейка (Корвін-Касакоўскай) і цёткі Соф’і Банецкай (Корвін-Касакоўскай), а таксама ад жыхаркі Бераставіцы Тэрэзы Малыніч, якая доўгі час выхоўвала Аляксандра.
Гісторыя трэцяя
Пра “чваракі” ў мястэчку
Думаю, што большая частка жыхароў нашага мястэчка ведае, што такое бераставіцкія “чваракі” і дзе яны знаходзяцца. Трапіць туды з цэнтра можна ідучы напрасткі вузкай зарослай сцежкай уздоўж правага берага рэчкі (возера), мінаючы злева раённую бальніцу і здзічэлы графскі парк, альбо іншым шляхам – праз вуліцу Матросава.
Чваракі – слова польскага паходжання (czworaki), але нягледзячы на гэта шырока распаўсюджана ў Заходняй Беларусі. Гэтым тэрмінам абазначалі баракі (дамы) для чатырох батрацкіх сем’яў. Бераставіцкія “чваракі” – гэта два старых дома, якія размешчаны ўпоперак дарогі, з дробнымі гаспадарчымі пабудовамі пры іх. У мінулым тут пражывалі сем’і парабкаў (прыслугі), якія працавалі ў графскім маёнтку. Абодва гэтыя дамы, яшчэ жылыя да сённяшняга дня, маюць прадаўгаватую форму, а іх сцены складзены з цэглы і накрыты двухсхільнымі дахамі. Нават стаяць яны сіметрычна адзін насупраць другога па абодва бакі дарогі.
Дык вось, цікава, што пабудаваны гэтыя дамы ў розныя часы. Правы будынак (ад рэчкі) – больш старэйшы. Паходзіць ён яшчэ з царскіх часоў (перыяд Расійскай імперыі). Верагодна, што ўзведзены ён быў пры Юзэфе Станіславе Касакоўскім. А дом злева быў пабудаваны ўжо ў міжваенны (“польскі”) перыяд. Узвялі яго напрыканцы 30-х гадоў выключна для будучых работнікаў графскага бровару. Бераставіцкія старажылы гавораць, што ў апошні перадваенны год будынак быў ужо поўнасцю заселены.
Справа ў тым, што Касакоўскія незадоўга да пачатку вайны скончылі будаваць у маёнтку ўласны бровар (польск.“gorzelnia”) – міні-завод па вырабу чыстага спірту. У якасці сыравіны павінны былі выкарыстоўвацца збожжа і бульба. Нагадаю, што такога роду вытворчасць была прыбытковай ва ўсе часы. Двухпавярховы корпус “гожэльні” быў складзены з палявых камянёў і накрыты ліставым жалезам. Цікава, што Касакоўскія перад самай вайной ўзводзілі ў сваім маёнтку адначасова тры будынкі – бровар, левы “чварак” для яго работнікаў і двухпавярховы каменны збожжасклад. Сцены склада захаваліся да сённяшняга дня. Руіна стаіць побач з жылой забудовай па вуліцы Матросава. На яе фасадзе ўверсе відаць дату – 1938. Не выключана, што склад прызначаўся для захоўвання збожжа на выраб спірту. Будынак самога бровара знаходзіўся напрыканцы каштанавай алеі (цяпер вул.Каштанавая пасёлка), калі ісці да рэчкі, з левага боку ад дарогі. Кажуць, што ўладальнікі маёнтка нават закупілі ўсё неабходнае абсталяванне. Але запусціць працэс вытворчасці не паспелі – надышоў верасень 1939 года. Далейшы лёс усёй графскай гаспадаркі агульнавядомы. А ў пасляваенныя гады будынак бровара быў цалкам разабраны.
Сергей. — спасибо за фото.
Да похоже, что этот мост на фото находился примерно там где теперешний. Уж очень низкий противоположный берег.
Тем более интересно узнать о сваях посреди озера. С каких таких допотопных времен они там?
Дорошко М.Г. Действительно был сыном того польского лесника который жил в лесничевке в ур. Вишнево. Совсем рядом от Белого Дворка.
Адносна Пані Лэмпіцкай я нешта падобнае чуў. Па іншых звестках яна, будучы яшчэ ў прытомнасці, была фашыстамі закапана ў зямлю.Але гэту інфармацыю я не сцвярджаю.
А дзве дзяўчыны Касакоўскіх Ганна і Соф’я яшчэ перад вайной павыходзілі замуж за польскіх афіцэраў Мінейку і Банецкага.Цікава,што швагры з пачаткам вайны разам трапілі ў намецкі палон.
Мне здаецца, што гэты чалавек Дарошка Міхаіл Гардзеевіч сын Дарошкі Гардзея, які да вайны працаваў гаёвым (лесніком) у графаў, абслугоўваў лясны масіў Вішнева паміж Белым Дворакам Леснявічамі і Старынцамі. Гл.мой артыкул http://www.beresta.by/?p=3025
Ого, Пан Юрек Лампицки имел такие большие планы?
Да , война под всеми планами подвела черту.
Его маму- Пани Лампицкую говорят немцы застрелили, она немцев ненавидела и все говорила — юж наши пшыйдом — то вам покажом.
Это мне житель Белого Дворка говорил- Дорошко Михаил Гордеевич.
Фотаздымак гарбатага моста вышлю заўтра.Але там відаць яго толькі пачатак. У групе моладзі ў цэнтры сядзіць сын уладальнікаў фальварку(маёнтку) Белы Дворак Лэмпіцкіх.Расказваў мне Аляксандр Мінейка, унук графіні Марыі, што Лэмпіцкія(ці Лэнпіцкія) вельмі хацелі, каб іх хлопец ажаніўся на адной з дачок Касакоўскіх Ганне ці Соф’і.
Я таксама маю невялікі матэрыял адносна става ў Бераставіцы і хачу яго даць у адным з артыкулаў.
Выращивание рыбы это было любимое занятие графа. Он этому учился в Италии. Здесь в Берестовице было не то 14 не то 17 ставов сделано.
Кстати наш рынок КОМАРОВКА 🙂 расположен на месте бассейна который ещё многие берестовичане помнят. Но самое интересное, что до войны это был не бассейн а коммерческий став. Сюда свозили отловленную в других ставах рыбу глубокой осенью. Эту рыбу по мере нужды ловили и продавали.
Но эти сваи слишком массивны и слишком глубоко вбиты- это мог быть только мост.
Сергей, пришлите мне фото горбатого моста на е-мейл: poronik@rambler.ru
Может конфигурация берега мне что то подскажет?
А сваи они реальные — их можно пощупать:) Можно будет и по льду найти их .
А можа гэта частка якой-небудзь гідратэхнічнай пабудовы, звязанай, скажам, са змяненнем рэчышча ракі (возера) альбо штосці звязанае з гадоўляй рыбы???
Который раз жалею, что не сделал фото когда последний раз спускали озеро 🙁
Даже с асфальта эти два ряда свай смотрелись очень внушительно.
Это не может быть ничего иного как остатки старого ПЕШЕХОДНОГО моста проходившего через центр озера. Насколько старый это конечно можно обсуждать, но это был мост .
Яшчэ раз аб сваях пасярод бераставіцкага возера.Ведаю, што металічныя сваі былі пры дамбе.Пра гэта расказвалі некалі ныральшчыкі з маста.Тут самае глыбокае месца вадаёма.А вось пра рад драўляных слупоў, якія ідуць пасярэдзіне возера нічога не чуў. Што ж тады тут магло быць пабудавана?Рэшткі слупоў ад старога драўлянага маста захавалісь да сённяшняга дня пад новым мастом.Разам з рассыпанымі каменнямі ад старога млына яны стваралі тут некалі своеасаблівыя лабірынты, запоўненыя вадой.Памятаю, у гэтых лабірынтах лавілі келбоў,а вада была значна чысцейшай.Улетку купалісь ў возеры штодня.Казалі, што ў возеры бліжэй левага берага (дзе быў цір)з-пад вады б’юць крыніцы, таму пры гэтым беразе заўсёды халаднейшая вада.
не слышал о ветряках в Берестовице. Слышал возле Одельска в гродненском районе были.
в 50-60е годы как создавались колхозы и позже, было много создано небольших мельниц электрических. Возможно даже в каждой бригаде колхоза. Знаю такая мельница была, а возможно и есть, справа от дороги на Берестовичаны.
Кстати, там место интересное. Говорили там на горке был Трактир -хозяином был еврей. Рядом НА ГОРКЕ родник.Обычно родники в низинах пробиваются. Вроде и по законам физики так.
В 70-е годы там где родник выкапали озерцо. Родник расчищенный стал бить ещё сильней. Кто ехал на Берестовичаны тот видел это озерцо на горке слева от дороги с которого вытекает ручеек.
Dziekuje Panom Andrzejowi z Torunia i Antoniemu z Bialegostoku.Pozdrawiam serdecznie.
Спадар Мікалай,хачу ў Вас запытацца,валодаеце Вы якой небудзь інфармацыяй адносна таго, ці быў у мінулым у нашым мястэчку млын-вятрак? Нешта сёння прыпамінаецца,што у школьныя гады (напрыканцы 70-х)хадзілі з сябрамі на тады яшчэ калгасную тэрыторыю дзе заканчваецца вуліца Матросава.Стаяў там злева ад каштанавай алеі невялікі але высокі драўляны будынак,зроблены з пачарнелых дошак, які ўсе называлі млыном.У сярэдзіне ён вельмі нагадваў млын.
Нашел в Интернете интересную легенду хоть не о Берестовице но о Берестовицком районе.
Мне так понравилось, что сидел полтора часа и переводил с польского. Вроде размер комментариев позволяет всунуть сюда 🙂
Мгновенная публикация, и любители истории прочитают.
Да простит меня редакция.
http://genealogia.okiem.pl/forum/viewtopic.php?f=31&t=1051&p=1845&hilit=cyganka
Цыганка- разбойница.
Год 1812 был чрезвычайным, великие надежды поляков на императора французского развеяла Сибирская пурга и лютые морозы российских просторов. Да и россияне, видя врага на своей земле, сражались упорно и мудро. Но тут , возле деревни Генюши и Лишки нынешнего Берестовицкого района, даже очень крепкие морозы той трагичной зимы не смогли сковать сплошным льдом болота вдоль реки Свислочь. Местные жители знали проходы в болотах и ходили кратким путем в Олекшицы и Малую Берестовицу. Чужие же люди могли пересечь реку только в одном месте по гребле на дороге, ведущей в Крынки.
Во вторую ночь после Рождества Христова примчался в Проневичи , осаду шляхетскую, измученный гонец с сообщением , что отряд цыган в количестве 100 человек верхом и на возах едут в направлении Крынок, сжигая и грабя всё на своем пути. Разграбили Малую Берестовицу и рядом лежащие деревни. И сегодня гуляют в Дворе Мурованом. Завтра с утра разбойники наверняка двинутся на Крынки и будут скорей всего разграблены деревни Лишки, Игнатовичи, , Проневичи и Уснар.
Михаил Проневич, старый кавалер, Мечник Его Королевского Величества, человек быстрый, мигом разослал гонцов по всем окружающим шляхетским домам: Почебут, Петельчиц, Саросек, Уснара, и к крестьянам с Курчевцов, Макаровцов,Русаков и Еровлян, приказывая добровольцам явится чуть свет в Проневичи с саблями и огнестрельным оружием или с крестьянскими орудиями труда к которым крестьяне имели привычку и могли ловко использовать в бою. Тем временем слух о банде цыган разнесся по всей околице со скоростью майского грома. Каждый из горького опыта тех неспокойных времен знал, что его достаток. А может и жизнь, сегодня в его собственных руках. Поэтому разные люди и те у кого руки привыкли к мечу, и те кто привык к сохе, мчались в ответ на зов Проневича. А тот был хорошо знаком с наукой военной с молодых лет. Приказал заложить перевернутыми боронами узкую улочку в Кудричах шляхту с оружием огнестрельным, крестьян с цепями и косами спрятал за домами, а отдел кавалерии 25 всадников спрятал за широкими дверями гумен.
Время с рассветом тянулось очень медленно. Люди замерзали. Только около полудня , оставивши в Мурованах Пану Солтану одну свинью(которая имела достаточно ума в своей свинской голове и ловкости, чтоб удрать в лес) разбойники с пьяными криками двинулись через греблю.
Задымили Генюши, Семеновка, Лишки. Банда разделилась на две части : одна жгла Игнатовичи , а другая влетела на скорости в Кудричи. Первый залп не отрезвил грабителей. Но после второго третьего и четвертого обозленные крестьяне пошли на бандитов с косами и цепями, словно косили луг. Удирающих, били вилами, срезали головы косой. И тут ударила выведенная из гумна кавалерия, рубила врага дедовскими мечами и саблями испытанными под Хотимом и Оршей.
Кровь текла рекой по белому снегу кровь врагов и своя . Двинулись лавой на Игнатовичи загоняя мародеров в незамерзшие болота.
Несколько самых ловких бандитов прорвалось в сторону Макаровцев, Последнего Михаил Проневич догнал и сбил с коня возле самого костела. Но не убил его. Повезло бандиту, ибо он оказался …… женщиной. Потом эта женщина станет его несчастной женой.
Убитых числом более 70 похоронили стоя – пока собрались хоронить трупы промерзли на сквозь. А большую яму копать было трудно — земля тоже промерзла. Пленных , а были это оказывается солдаты Великой Армии, которые потеряли обличье людское на просторах России -позже отпустили. Осталась только красивая черноволосая маркитанка, на которой закончилась холостая жизнь Михаила Проневича. Позже, все окончилось трагично, но это позже.
А шляхту Игнатовичскую, которая отказалась от участия в той битве с той поры называют порой Баранами даже и в наши дни, хотя те кто так называю, возможно, не знают почему.
Z zainteresowaniem czytam teksty p. Siegieja Łuszczyka.
W każdym z nich jest wilka wola autora zachowania tego, co odchodzi w przeszłość. To ma wymiar historyczny.
Moje słowa uznania Siergieju.
Antoni
Prawdopodobnie,ze w Wielkiej Brzostowicy za jakich pare lat w ogolie nie zostanie sie osob,krorze pametaja przedwojenne miasteczko. Narazie trzeba korzystac sie z okazji. Pozniej bedzie o wielie ciezej odzyskac historyczny obraz tamtych czasow.
Пан Андрей 🙂
Я конечно совсем молодой- всего 59 лет 🙂
Сергей ещё моложе. Старншие люди конечно есть, но вряд ли они пользуются компьютером. Да и наверняка среди жителей Берестовицы сейчас гораздо больше приезжих чем местных жителей.
Спасибо Вам, что интересуетесь историей родной Вам Берестовицы. И делитесь воспоминаниями и фото.
I znów bardzo ciekawy artykół Pana Siergieja.Jak duża pasja historyczna u tego człowieka.Bardzo ciekawe są też komentarze Pana Mikołaja. Szkoda tylko że tak mało starszych osób z W.Brzostowicy bierze udział w tej dyskusji.
Pozdrawiam Panów i życzę dużo zdrowia.
Andrzej z Torunia.
Памятаю гэтыя лодкі і катамараны.Яны былі прывязаны каля берага, дзе стаяў цір.Некалі на гэтым месцы быў паравы млын, на якім дадаткова было пастаўлена вадзяное кола. Можа гэтыя дубовыя слупы былі звязаны з паравым млыном? Я таксама некалі ў дзяцінстве чуў пра гэтыя сваі. Увогуле, з нашым возерам звязана шмат гістарычных загадак.
Про мост, это очень интересно. Я конечно Вам верю. Надо тогда расспрашивать старожилов про тот ряд свай дубовых который вбит посреди озера. Это мог быть только мост. Свай много и они большие. Помню когдато была на озере лодка и катамараны. И кто то нырял с лодки и ударился головой о одну из этих свай. Теперь уже я не помню спасли того хлопца или он погиб. Но этот частокол свай явно стоял не меньше 100 лет и простоит ещё хоть 500 лет. Дуб в воде не гниет.
Дзякуй,Мікалай,за каментары.Дарэчы, яны змяшчаюць нямала цікавай інфармацыі.Успаміны жыхароў мястэчка ўяўляюць сабой вельмі важную крыніцу гістарычных матэрыялаў. Я ўжо некалі ўзгадваў, што такую інфармацыю трэба нейкім чынам захаваць, каб яе пазней не забылісь.
Акрамя царскага і польскага перыядаў цікавасць уяўляе пасляваенны савецкі перыяд-40-60-я гг.Бераставіца ў той час была зусім іншай у параўнанні з сённяшнім днём.
[QUOTE]Такой інфармацыяй са мной падзяліўся Аляксандр Мінейка (унук графіні Марыі). Яе ён атрымаў некалі ад сваёй маці Ганны Мінейка (Корвін-Касакоўскай)[/QUOTE]
———————————————
На столетие костела приезжали брат и сестра, Александр и Марыся Минейко. До этого приезжали тоже внучка графини Марии с сыном — Немцевичи.
Жаль что не приехал с Польши прямой потомок Коссаковских который носит эту фамилию и еслиб не революция и не война, то сейчас он бы был владельцем имения в Берестовице — Adam hr. Korwin-Kossakowski z Kossaków h. Ślepowron
http://www.sejm-wielki.pl/b/cz.I009020
Но и фамилия Минейко очень известная. Пани Марыся ездила на Витебщину на родину своего отца.
http://www.belniva.by/news_full.php?id_news=10610
Он бежал с каторги, знакомился с императорами и писал о первых Олимпийских играх.
Все это так близко Берестовице.
Вообще о Берестовице трудно найти что то в архивах или интернете.Просто Берестовица слишком маленькая даже по сравнению с Волковыском. Да и расположена на границе двух культур. А это не способствует сохранению исторических сведений.
Меняется власть и уничтожается почти все что ценила былая власть.
Здесь был и есть стык запада и востока, православия и католичества. Православие пришло с Византии католичество с Рима. И даже тот же орех у нас одни называют грецким ( впервые познакомились с этим орехом у греков) другие влосским, то есть итальянским. Они впервые узнали о этом орехе именно в Италии откуда пришло и это название и религия.
Но если удается что то найти о истории Берестовицы то это буквально поражает своими масштабами — буквально Мировыми.
Сейчас Россия празднует 7 ноября как день единения. Как там говорят- погнали поляков с Москвы.
Но кто был главнокомандующий тех захвативших кремль?. Ян Кароль Ходкевич. Который приказал захоронить свое сердце в Берестовицком костеле и костел этот он начал строить после похода на Москву.
А кто был губернатором Москвы когда она была захвачена Наполеоном?. Граф Коссаковский генерал — адьютант Наполеона.. И в память о тех временах в дворце в Берестовице хранились мундир Наполеона, его подзорная труба, шахматы и ещё кое какие мелочи хранились до 1939 года.
А сегодня по берестовицкому радио я услышал, что у нас открывают музей БЕЛКИ. 🙁
Ну, ладно. Остапа понесло 🙂
Мікалай,клімат пачаў мяняцца дзесці напрыканцы 80-х гг.Я памятаю ў 70-я гг.памідоры высажвалі ў агародзе за домам па вул. Матросава ў адкрыты грунт.Плёнкі не ўжывалі і ніякай хіміяй не палівалі.Вырасталі выдатныя памідоры.І смак яго быў зусім іншым.Цяпер не хапае сонца.Некалі ўсё лета было сонечным.
Яшчэ адзін момант.Вы ўзгадвалі пра дынамамашыну Касакоўскіх, што давала свет.Ведаю, што такое абсталяванне да вайны было на графскім млыне. А яшчэ раней у маёнтку была цэлая электрастанцыя. Але аб гэтым у наступных артыкулах.
Добры дзень.Некалькі слоў адносна драўлянага моста. Не выключаю, што ў мінулым «гарбаты» мост мог быць некалькі развёрнутым у бок касцёла.Але, на маю думку,з графскага палацу алейка на мост выводзіла менавіта ў гэтым месцы, дзе ён пабудаваны сёння.Яшчэ захавалісь сярод балота рэшткі старой утрамбаванай скежкі і фрагменты той алеі.Не так даўно ўраджэнец Бераставіцы Анджэй Яфімаў-Лагада з Торуня (Польшча),даслаў мне некалькі цікавых фотаздымкаў даваеннай Бераставіцы.На адным з іх відаць групу добраапранутай бераставіцкай моладзі каля «гарбатага» моста.Мост стаіць менавіта ў гэтым месцы, дзе звужана рэчышча.За драўляным мостам ужо пачынаецца пашырэнне возера,а на тым дальнім беразе, дзе вялікі мост,добра відаць будынак млына Касакоўскіх.Пры сустрэчы я магу Вам гэты здымак даць.Дзякую за кантакт.
История про помидоры напомнила мне старые семейные рассказы.
Мой дедушка Станкевич Онуфрий Станиславович служил у графа. Жил вначале в официне при дворце. А после, когда женился то ему дали квартиру 🙂 в старом чвараке. В том углу, что от родника.
Поэтому в нашей семье знали и иногда рассказывали истории о Коссаковских.
Жаль что мало что запомнилось.
Помню сестра моей Мамы . тетя Люба рассказывала о помидорах. Когда группа молодежи шла мимо графского огорода то помидоры уже были спелые и аж ложились на землю. Интересно, что в августе и даже начале сентября вся ботвы была зеленой и помидоры не гнили- были красными.Никакой фитофторы тогда ещё небыло. Но ещё интересней, что никто с молодежи и не думал их есть. Более того, иногда ребята срывали помидор и бросались им с криком — я тебя отравлю 🙂
Моя Мама рассказывала как граф поставил динамомашину и кроме дворца повесили ещё лампочки на трех столбах на улице в Берестовице. Кажется возле моста. Молодежь по вечерам одевалась получше и приходили сюда как теперь говорят -потусоваться 🙂
Все удивлялись, что светло- хоть иголки собирай.
Теперь впору удивляться, что все это было каких то 70 лет назад.
Абсолютно с Вами согласен, Николай! Это очень большое упущение, что озеро не почистили к 500-летию Берестовицы. А ведь и работы уже начали, а потом все как всегда закончилось: вроде сверху красиво, а внутри — гнилье…
Сергей, позвольте с Вами не согласиться, что нынешний мост построен точно там, где был мост довоенный. Мост был точно посредине озера по прямой линии соединяющей дворец и Старый Костел. Остались следы отсыпанной дороги с той и этой стороны озера.
Неужели графья будут ходить кругами??? Они сделали мост в самой широкой части озера.
Возможно, был и ещё один мост точно там, где построили нынешний. Но мне кажется — зачем бы его строили при наличии уже, аж двух мостов чрез такое маленькое озеро. От того моста остались дубовые сваи посреди озера. Они были отлично видны, когда озеро пытались почистить несколько лет назад и спустили воду.
Ещё живы люди, помнящие довоенную Берестовицу. Можно у их спросить.
Лет 40 назад озеро чистили экскаватором. На улице Заслонова и сейчас живет тот экскаваторщик Гурин Александр Константинович. Он рассказывал, что когда чистил озеро то не мог вырвать экскаватором ни одной сваи от того моста- так глубоко они вбиты. И так густо вбиты, что экскаватор не мог проехать.
А вообще очень жаль нашего озера. Такие озера положено хоть иногда чистить. Они зарастают илом. Ил расходует кислород на окислительные реакции. И рыба не может хорошо жить в таком озере. Уже и купаться в озере нельзя. Скоро оно превратится в зловонную лужу.
Жаль , что тогда к празднику Берестовицы не нашли денег на его чистку.