Зоя Юрчык жыве ў аграгарадку Пархімаўцы. З выгляду гэта самая звычайная жанчына, якіх у нас большасць: ветлівая, працавітая і надзвычай сціплая. А між іншым мала хто з аднавяскоўцаў ведае, што Зоя Сцяпанаўна, якая дваццаць два гады адпрацавала жывёлаводам на ферме, – творчая асоба. Жанчына піша вершы. Толькі вузкае кола сяброў, былых калег, суседзяў у курсе яе паэтычных магчымасцей. Пры сустрэчы яны абавязкова цікавяцца – ці ёсць новыя вершы? Ведаюць, гэта будзе штосьці лірычнае, прыгожае, шчырае альбо вясёлае і сатырычнае – сапраўдныя замалёўкі з жыцця.
Вершы Зоі Юрчык даслалі нам у рэдакцыю з Пархімаўскай інтэграванай сельскай бібліятэкі. На пытанне, чаму сваёй творчасцю жанчына не дзялілася з чытачамі “раёнкі” раней, Зоя Сцяпанаўна шчыра адказала, што пісала больш для сябе і не лічыла свае вершы вартымі газетных старонак. Ну і дарма. Паэтычныя радкі жанчыны жывыя, трапяткія, каларытныя. У іх жыве душа аўтара.
Мая вёсачка
Ледзь толькі сонца ўстане зранку,
І час ужо ўскорыць крок,
Пацягваецца кот на ганку
І з печаў падымаецца дымок.
Найбольшы клопат гаспадыням
Нагрэць вады, прынесці дроў,
Бялізну бруднай не пакінуць,
Зварыць абед, ды напячы бліноў.
Народ ў вёсцы не лянівы.
Тут кожны любіць працаваць,
Таму і каласяцца нівы,
Што аж вачэй не адарваць.
Вось школьнікі ідуць рухава
Ў школу веды набываць.
А малышня ў садзік жвава,
Пакуль што толькі пагуляць.
Пархімаўцы – гучыць лагодна.
Тут сэрцу любая зямля.
Яна даўно мне стала роднай,
Прыветлівая вёсачка мая.
І ўсё ж цяга да творчасці ўзнікла ў Зоі Сцяпанаўны не спантанна. Родам з Навагрудскага раёна, яна з дзяцінства складала вершыкі. У 6-м класе верш, напісаны дзяўчынкай на беларускай мове, настаўніца параіла даслаць у вядомы беларускі часопіс “Бярозка” для дзяцей сярэдняга і старэйшага школьнага ўзросту. І яго апублікавалі!
Зоя сачыняла спачатку для школьнай насценгазеты, потым – для вучылішчнай. Дзяўчына паступіла ў Мінскае культурна-асветніцкае вучылішча на харэографа. Вось так: ні больш, ні менш.
– Бацька хацеў, каб я падавала дакументы ў педвучылішча, – успамінае Зоя Сцяпанаўна. – Але мне падабалася сфера культуры, дзе ўсё так прыгожа, узнёсла, эстэтычна…
Як дзяўчына з Навагрудчыны апынулася ў Бераставіцкім раёне? Пасля заканчэння вучылішча яна, крыху парабіўшы ў мясцовым клубе, сустрэла сваё каханне: хлопец з суседняй вёскі Мікалай даўно запрыкмеціў Зою, якая ў мясцовай установе культуры заззяла яскравай зорачкай.
Прапанова пераехаць у Бераставіцкі раён маладой пары паступіла ад сястры Мікалая, якая жыла ў райцэнтры. Так лёс закінуў сям’ю Юрчык у Пархімаўцы, дзе Мікалай уладкаваўся вадзіцелем у мясцовую гаспадарку, а Зоя стала працаваць мастацкім кіраўніком у сельскім клубе. Неўзабаве маладыя муж і жонка атрымалі жыллё, у сям’і нарадзіліся дачка Алена і сын Сяргей. Жыць у вёсцы падабалася.
– Вершы пісала для розных культурна-масавых мерапрыемстваў, сцэнарыяў, радкі нараджаліся самі, лёгка і проста, – расказвае Зоя Сцяпанаўна. – Я кіравала танцавальнымі гурткамі для дарослых і дзяцей, спявала ў вакальна-інструментальным ансамблі, фальклорнай групе. Дзесяць гадоў працавала ў клубе, потым чатыры гады была выхавальніцай у дзіцячым садку, дзе мае паэтычныя навыкі таксама прыйшліся да месца.
Мая Радзіма
Беларусь – дарагая Радзіма,
Усім сэрцам цябе я люблю.
Люблю каласістую ніву
І спевы жаўронка люблю.
На шахтах тваіх, на гіганцкіх
заводах
Усюды руплівая праца кіпіць.
Народ наш свабодны, не знаючы гора,
Спакойна ў светлае заўтра глядзіць.
Народ беларускі пратораным шляхам
Упэўнена, смела наперад ідзе.
Квітней жа, Радзіма, не знаючы страху,
Не знаючы гора ніколі, нідзе!
Сказаць, што жыццё маёй гераіні было бестурботным і лагодным, нельга. У сорак шэсць гадоў яна засталася без мужа – Мікалай рана пайшоў з жыцця з-за хваробы. Са смерцю мужа, які быў добрым чалавекам, з вачэй яшчэ зусім маладой жанчыны знікла гарэзлівая іскрынка.
– Пісаць вершы, спяваць доўгі час мне не хацелася, – з болем у сэрцы ўспамінае тыя бязрадасныя гады Зоя Сцяпанаўна. – Толькі вельмі асабістае давярала паперы, і станавілася нібыта лягчэй на душы.
Магчыма, час усё-такі лечыць. Паступова жанчына, якая працавала ўжо на ферме (уладкавалася туды, калі захварэў муж і трэба было больш зарабляць), вярнулася да вершаскладання.
– На дні нараджэння калег я магла накідаць некалькі радкоў экспромтам, – адзначае Зоя Сцяпанаўна. – Вершы нараджаліся, калі ўначы, бывала, не спалася. Душа адгукалася паэтычнымі радкамі на нейкія падзеі, на эпізоды з вясковага жыцця, на сустрэчы з цікавымі людзьмі.
Пасядзелкі ля пад’езда
Ля пад’езда тры бабулі
Размаўляюць пра жыццё.
Што ўбачылі-пачулі.
Распірае пачуццё.
– Моладзь, во, пайшла не тая,
Распусціліся зусім.
Як ідуць – не прывітаюць,
Быццам, мы тут не сядзім.
А як п’янага заўважаць –
Во, ізноў набраўся смоўж.
Потым гэта перакажуць
І ўпоперак, і ўздоўж.
Ох і цяжка таму будзе,
Хто на зуб ім пападзе.
Размалююць так на людзях –
Нізашто ён прападзе.
За што сварацца суседкі,
Яны ведаюць заўжды,
Прыкмячаюць вельмі метка,
Хто паехаў і куды.
Чый мужык пайшоў налева,
Нават знаюць да каго,
Дамагаюцца свайго.
Чыя жонка не ўмее
Ў хаце добра прыбіраць.
Або мужу не паспее
Ў час абед прыгатаваць.
Памяркоўна і разумна,
Доўга будуць гаварыць.
І было б нам вельмі сумна
Без такіх бабулек жыць.
Ёсць сцвярджэнне, што творчасць нясе вызваленне ад смутку і адзіноты, дорыць душэўны спакой і прагу жыцця. Жанчына з гэтым сцвярджэннем згодна.
Зоя Юрчык сем год як ужо на пенсіі. Яна шмат чытае ў мясцовай бібліятэцы, у тым ліку і кнігі на беларускай мове. На роднай мове, прызнаецца Зоя Сцяпанаўна, ёй і пішацца лягчэй, і трапных слоў для сваіх вершаў у беларускай мове жанчына знаходзіць больш.
З задавальненнем наведвае Зоя Юрчык і аматарскае аб’яднанне для пажылых “Суседачкі” ў філіяле па культурна-дасугавай дзейнасці аг. Пархімаўцы.
– Пасяджэнні праходзяць у нас цікава, весела, – дзеліцца ўражаннем Зоя Сцяпанаўна. –Тут адпачываю душой. І тут чакаюць маіх новых вершаў.
Напярэдадні 8 Сакавіка жанчына прысвячае вершаваныя радкі ўсім жанчынам.
Любимым женщинам
По небу ярко-голубому
Плывут, как в сказке, облака.
И женщины похорошели –
Пришла любовь, пришла весна.
Любите женщин всех на свете,
И бабушек, и матерей.
От их сердец на всей планете
Становится теплей, светлей.
Родные наши, дорогие!
Живите в радости, в цветах.
А благородные мужчины
Пускай вас носят на руках.
